System dozoru elektronicznego (DE) jest efektywną alternatywą dla tradycyjnego pozbawienia wolności, umożliwiającą skazanym odbycie kary w warunkach domowych. Od stycznia 2023 r. wprowadzono zmiany w Kodeksie Karnym Wykonawczym, które rozszerzają możliwości korzystania z DE oraz wprowadzają nową rolę komisji penitencjarnej.
Co to jest dozór elektroniczny?
Dozór elektroniczny to system odbywania kary pozbawienia wolności, który pozwala skazanym na pozostanie w domu i realizację obowiązków zawodowych oraz rodzinnych, pod warunkiem przestrzegania określonych rygorów czasowych i lokalizacyjnych. Dzięki dozorowi elektrycznemu skazany jest monitorowany za pomocą nadajników i rejestratorów.
Podstawa prawna dozoru elektronicznego
Art. 43la–43lb kodeksu karnego wykonawczego
Kodeks karny wykonawczy reguluje zasady stosowania dozoru elektronicznego. Kluczowy przepis, art. 43lb, określa, że DE może być zastosowany wobec osób skazanych na karę pozbawienia wolności do 1,5 roku, jeśli uznaje się, że kara ta spełni swoje cele bez konieczności umieszczania skazanego w zakładzie karnym.
Warunki przyznania dozoru elektronicznego
1. Wyrok do 1,5 roku pozbawienia wolności
Zgodnie z nowelizacją z 2023 r., DE można zastosować wobec osób skazanych na maksymalnie 1,5 roku pozbawienia wolności (wcześniej limit wynosił 1 rok).
2. Zgoda osób mieszkających wspólnie
Aby skazany mógł odbywać karę w miejscu zamieszkania, pełnoletni domownicy muszą wyrazić zgodę na DE (art. 43la § 2 KK).
3. Warunki techniczne
Aby DE był możliwy, muszą być dostępne odpowiednie zasoby techniczne. Warunki te są sprawdzane przez organ wykonawczy przed podjęciem decyzji o przyznaniu DE.
Nowe uprawnienia komisji penitencjarnej
Od stycznia 2023 r. komisje penitencjarne mogą orzekać o DE dla skazanych, którzy rozpoczęli już karę pozbawienia wolności w zakładzie karnym, o ile kara nie przekracza 4 miesięcy. Umożliwia to elastyczniejsze dostosowanie formy odbywania kary do sytuacji skazanego.
Procedura uzyskania dozoru elektronicznego
Wniosek do sądu penitencjarnego
Wnioski o DE rozpatruje sąd penitencjarny właściwy dla miejsca zamieszkania skazanego, a dla osób z Lublina – Sąd Okręgowy w Lublinie. Wniosek o DE jest wolny od opłat, jednak warto złożyć go razem z wnioskiem o wstrzymanie wykonania kary, co pozwala skazanemu na pozostanie na wolności do czasu rozpatrzenia sprawy.
Posiedzenie sądu i ewentualne wsparcie adwokata
Sąd penitencjarny rozpoznaje wniosek na posiedzeniu niejawnym. W sytuacji, gdy prokurator przyłączy się do wniosku, decyzja sądu może być natychmiast wykonalna. Adwokat może pomóc przygotować solidne uzasadnienie, zwiększając szanse na pozytywne rozpatrzenie sprawy.
Możliwość pracy poza miejscem zamieszkania w systemie dozoru elektronicznego
Nowelizacja z 2023 r. rozszerzyła zakres DE, pozwalając skazanym świadczyć pracę poza miejscem zamieszkania. Sąd określa godziny, w których skazany może opuszczać lokal mieszkalny. To rozwiązanie umożliwia skazanym integrację społeczną i ekonomiczną, sprzyjając ich resocjalizacji.
Możliwość warunkowego zwolnienia
Skazani w systemie DE mogą ubiegać się o przedterminowe zwolnienie po odbyciu co najmniej połowy kary. Warunkowe zwolnienie jest jednak obciążone okresem próby, wynoszącym od 2 do 5 lat, podczas którego skazany musi unikać łamania prawa.
Wyłączenie recydywistów z systemu dozoru elektronicznego
Zgodnie z art. 64 § 2 KK, osoby skazane w warunkach recydywy nie mogą korzystać z DE. Wykluczone są także osoby, wobec których orzeczono karę aresztu za wykroczenia.
Kiedy warto złożyć wniosek o dozór elektroniczny?
Wniosek o DE może być złożony przed rozpoczęciem kary lub po umieszczeniu skazanego w zakładzie karnym. Warto przemyśleć zasadność jego składania, szczególnie jeśli do końca kary pozostał krótki czas. Porada adwokata może pomóc w ocenie sytuacji i dostosowaniu strategii działania.
Podsumowanie
Dozór elektroniczny to alternatywa dla więzienia, oferująca szereg korzyści, zarówno dla skazanych, jak i dla systemu penitencjarnego. Wprowadzone w 2023 r. zmiany czynią system dozoru elektronicznego bardziej elastycznym i dostępnym dla większej liczby skazanych, zachęcając do resocjalizacji.
